Kaszel u psa: powód do niepokoju czy zwykłe przeziębienie?

---

Czy pies może mieć kaszel?

Ponieważ kaszel u psa (a nie zwykłe zakrztuszenie) jest objawem stosunkowo rzadkim, a ponadto kaszlący pies nie brzmi tak, jak kaszle człowiek, wielu właścicieli zadaje sobie pytanie, czy pies w ogóle może kaszleć. Otóż zdecydowanie tak. I podobnie jak u ludzi, także i u czworonogów kaszel może mieć różne odmiany. 

Oba rodzaje kaszlu mogą być ostre lub przewlekłe.

Kaszel suchy lub mokry

Ataki kaszlu suchego są bardzo trudne do opanowania i dokuczają psu zarówno w dzień jak i w nocy. Odgłosy, jakie kaszlący pupil wydaje, brzmią grubo, nisko i szorstko. Suchemu kaszlowi często towarzyszy bolesność gardła i cierpienie. Ten rodzaj wiąże się najczęściej z infekcją wirusową lub stanem zapalnym w obrębie dróg oddechowych. Natomiast mokry kaszel u psów sprawia mniej dramatyczne wrażenie i brzmi chrzęszcząco, bulgocząco. Psy często odpluwają śluz lub płyny. Mokry kaszel może świadczyć o chorobie serca lub infekcji bakteryjnej, szczególnie w połączeniu z gorączką. W obu przypadkach – przy suchym i mokrym kaszlu – można zaobserwować odruch wymiotny. Poszczególny rodzaj kaszlu wymaga odmiennej terapii.

---

Dlaczego pies kaszle?

Od przyczyny kaszlu u psa zależy postępowanie, jakie wdrożymy, aby pomóc czworonogowi. Dlatego najważniejsze jest dotarcie do sedna problemu. W zależności od tego, czemu pies kaszle, różne są także objawy.

Jak brzmi kaszel u psa?

Pies, którego dopadł atak kaszlu, wygląda i brzmi nieco inaczej niż kaszlący człowiek. Pies zachowuje się tak, jakby się dusił i próbował coś wyksztusić, charcząc i rzężąc. Czasami targają nim także konwulsje, podobne do tych, jakie zdarzają się, gdy czworonóg wymiotuje. Nasilony, intensywny kaszel może powodować u psa ulewanie, odpluwanie, odruch wymiotny lub wymioty.  Czasem kaszel u psa może budzić skojarzenia z ciężkim, intensywnym i przyspieszonym oddechem. 

---

Nieszkodliwe przyczyny kaszlu

Zanim poświecimy uwagę poważniejszym przyczynom kaszlu u psa, wspomnimy najpierw o tych błahych, których wyeliminowanie nie jest skomplikowane. 

Suche powietrze

Do niegroźnych powodów kaszlu u psa należy zbyt suche powietrze w pomieszczeniu. Możesz temu zapobiec rozkładając na kaloryferze wilgotny ręcznik. Możesz także zaopatrzyć się w elektryczny nawilżacz powietrza, który ułatwia oddychanie. Dostępne na rynku dyfuzory zapachowe działają nie tylko jak małe nawilżacze, ale również terapeutycznie – jeśli sięgniesz po odpowiednie olejki eteryczne mające właściwości przeciwwirusow, przeciwgrzybicze i przeciwutleniające. Takie dyfuzory są w stanie zmniejszyć liczbę niepożądanych drobnoustrojów w pomieszczeniu.

Inhalacja posiłków

Psu, który kaszle, bo zbyt żarłocznie pochłania jedzenie, wdychając przy tym cząsteczki pokarmu, może pomóc specjalna miska spowalniająca jedzenie. Wyposażone w umieszczone na dnie wypustki naczynie wydłuża czas posiłku i zapobiega inhalacji cząstek pokarmu. 

Drażniące zapachy

Czasem to sam właściciel jest odpowiedzialny za kaszel u psa, wywołany drażniącym zapachem. Czworonogi mogą w ten sposób reagować na kadzidełka, silne perfumy lub odświeżacze powietrza, których sztuczny zapach drażni ich drogi oddechowe. Podobnie ma się rzecz z dymem tytoniowym, który jest tak samo szkodliwy dla zwierząt, jak dla ludzi. 

Ucisk na tchawicę

Jeśli Twój pies nosi obrożę i z powodu nadmiernego podekscytowania ciągnie na smyczy, nacisk na tchawicę również może prowokować ataki kaszlu. W takim wypadku lepiej sięgnąć po szelki, które są zdrowsze dla kręgosłupa szyjnego i nie powodują zakrztuszeń. Niezależnie od ulgi, jaką Twój psiak odczuje, powinieneś również zadbać o właściwy trening chodzenia na smyczy bez jej napinania.

---

Kaszel wywołany ciałem obcym

Czasem pies zakrztusi się i zakaszle na skutek ciała obcego, które utknęło mu gardle. Winowajcą jest zwykle kawałek drewna po zabawie patykiem, odłamek kości po pysznej przekąsce czy źdźbło trawy. Najczęściej silne odkaszlniecie pozwala psu pozbyć się intruza i epizod da się zakwalifikować do błahych i niegroźnych przyczyn kaszlu u psa. Sytuacja staje się poważniejsza w chwili, gdy Twój czworonóg mimo odkasływania nie może wyksztusić zalegającego przedmiotu lub kaszle krwią. Wtedy musisz zwrócić się o pomoc do weterynarza, który usunie ciało obce.

Przeziębienie u psa 

Spośród chorobowych, a nie sytuacyjnych przyczyn psiego kaszlu wymienić należy schorzenia układu oddechowego. Kaszel u psów spowodowany jest najczęściej zapaleniem górnych i dolnych dróg oddechowych o podłożu wirusowym lub bakteryjnym. Może to być objaw zwykłego przeziębienia, czyli infekcji, występującej w okresie jesienno-zimowym lub na skutek nadmiernego schłodzenia organizmu, na przykład kiedy Twój pupil zmoknie lub przemarznie. W przeciwieństwie do ludzi psy padają ofiarami takich infekcji wirusowych dość rzadko, bo z reguły ich organizmy same szybko radzą sobie z intruzami. Przeziębienie u psa przebiega czasem nawet bezobjawowo, ale zdarza się, że pojawiają się typowe symptomy, takie jak gorączka, osłabienie, brak apetytu, zaczerwienione i ropiejące oczy, katar i właśnie kaszel.

Kaszel kenelowy u psa

Kaszel kenelowy to zakaźne zapalenie krtani i tchawicy lub tchawicy i oskrzeli. Swą nazwę zawdzięcza językowi angielskiemu (kennel cough), gdzie „kennel” oznacza hodowlę lub psiarnię, ale także psią klatkę. Choroba występuje bowiem najczęściej w większych skupiskach psów, np. u hodowcy, w schronisku, na wystawie czy zawodach sportowych. Kaszel kenelowy dotyka jednak również czworonogi, które mają częsty kontakt z pobratymcami, na przykład w psim parku. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, a choroba rozprzestrzenia się bardzo szybko. Wystarczy bezpośredni kontakt z chorym psem czy choćby picie wody z jednej miski. Zdrowe psy mogą zarazić się także pośrednio – poprzez wydzieliny z górnych dróg oddechowych chorego czworonoga, przyniesione do domu na butach czy ubraniu. Inkubacja choroby wynosi zwykle 1-3 dni, ale może wydłużyć się także do miesiąca, zarażony pies rozsiewa zarazki aczkolwiek już zanim wystąpią objawy. Kaszel kenelowy trwa zazwyczaj ok. 10-14 dni, rzadziej 3 tygodnie i mija samoistnie, nie wymagając żadnego leczenia. Tylko dla bardzo słabych osobników – szczeniąt z nielegalnych hodowli, psów chorych, niedożywionych lub starych kaszel kenelowy może stanowić zagrożenie.   

Jak rozpoznać kaszel kenelowy?

Kaszel hodowlany charakteryzuje się przede wszystkim suchym i uporczywym kaszlem, który zwykle brzmi, jakby Twojemu psu utknęło coś w gardle. Mokry kaszel występuje u psów cierpiących na bakteryjny kaszel kenelowy. Inne objawy tego schorzenia to surowiczy wysięk z worka spojówkowego i jamy nosowej, kichanie, charkot podczas oddychania, brak energii, słaby apetyt i łagodna gorączka. Kaszel kenelowy pojawia się zwykle jesienią i wczesną wiosną.

Kaszel sercowy

Na pierwszy rzut oka kaszel u psa a serce wydają się nie mieć ze sobą nic wspólnego, a jednak psi kaszel może mieć także podłoże w zaawansowanej chorobie serca. Do najczęstszych należy kardiomiopatia rozstrzeniowa (powiększenie mięśnia sercowego), niedomykalność zastawki dwudzielnej i zastoinowa niewydolność serca. Kaszel sercowy związany jest przede wszystkim z obrzękiem płuc, a chory pies szybko się meczy, cierpi na duszności i osłabienie, a także brak apetytu i wychudzenie. Czasem dochodzi do utraty przytomności. Mokry, przewlekły kaszel związany jest z gromadzeniem wody w płucach, co sprawia, że pies zwraca plwocinę śluzową. Inne choroby serca objawiają się natomiast suchym kaszlem, który pojawia najczęściej podczas aktywności fizycznej lub po wysiłku. Chory na serce pies często kaszle w nocy lub rano, po przebudzeniu. Brzmi to trochę podobnie do gulgotania. Duszności pojawiają się często podczas leżenia, a pies przybiera wtedy charakterystyczna postawę z rozstawionymi kończynami i uniesioną głową, co świadczy często o rozwijającym się obrzęku płuc. U nieleczonego psa podczas kaszlu pojawić się może różowa, pienista wydzielina. Zaawansowane choroby serca u psa zwykle nie dają dobrych rokowań. Właściciel powinien bezwzględnie przestrzegać zaleconych dawek leków na serce, zapobiegać wychudzeniu czworonoga i regularnie kontrolować jego zdrowie.

Leczenie chorób serca może pomóc odpowiednia karma weterynaryjna:

Pies kaszle z powodu zapadnięcia tchawicy

Zapadanie tchawicy to przewlekła, postępująca i nieodwracalna choroba układu oddechowego, dotykająca przede wszystkim małe i miniaturowe rasy, takie jak chihuahua, maltańczyk, yorkshire terier czy mops. Schorzenie to, wśród fachowców znane jako TCS (Tracheal Collapse Syndrome), polega na stopniowym zmniejszaniu się światła tchawicy, której malejąca drożność prowadzi do wtórnych zaburzeń oddechowych, np. zapaści oskrzeli czy porażenia krtani. Zapadnięcie tchawicy może bardzo długo przebiegać bezobjawowo, bo symptomy rozwijają się stopniowo, nawet przez kilka lat. Typowym objawem zapadania się chrząstek tchawicznych jest suchy kaszel, pojawiający się zwłaszcza w sytuacjach podekscytowania, przy szczekaniu, ciągnięciu za smycz lub podczas omacywania tchawicy. Również wysoka temperatura otoczenia, intensywny trening lub otyłość  nasilają objawy kliniczne. Nowoczesne metody leczenia tej choroby obejmują wszczepienie stentów ITS.

Kaszel wsteczny u psa

Kaszel wsteczny nosi taka nazwę, choć bardziej przypomina kichanie: pies bardzo szybko i intensywnie wdycha powietrze przez nos, jednocześnie niezupełnie go wypuszczając. Na pierwszy rzut oka wygląda jakby się dusił.  Takiemu napadowemu wdychaniu powietrza towarzyszy parskanie lub odruchy wymiotne. Kaszel wsteczny u psa występuje sytuacyjnie i nie można go leczyć.

Alergie oddechowe

Suchy kaszel u psa może być oznaką nadwrażliwości na alergeny. W tym przypadku trzeba ustalić, w jakich okolicznościach następuje nasilenie reakcji alergicznej, dlatego powinieneś uważnie swojego obserwować psa. W przypadku alergii konieczne jest leczenie lub wyeliminowanie kontaktu z alergenem. Nieleczone alergie oddechowe prowadzą do częstszego zapadania na choroby infekcyjne górnych dróg oddechowych. Z czasem mogą także wywołać astmę. 

Kaszel u psa na skutek robaczycy: pasożyty pozajelitowe

Przyczyną psiego kaszlu bywają także robaki. Dirofilaria immitis, czyli nicień sercowy występował kiedyś jedynie w krajach Europy Południowej, ale intensywna turystyka, adopcje psów z zagranicy, ocieplenie klimatu oraz migracje dzikich zwierząt będących nosicielami patogenów sprawiły, że ta grupa endopasożytów rozgościła się również w naszych warunkach klimatycznych. Nicień sercowy bytuje najpierw w mięśniach mięśniach żywiciela, a następnie przenosi się do oskrzeli i tętnic płucnych. Podczas gdy obecność niewielkiej ilości tych pasożytów w organizmie może przebiegać bezobjawowo, to zmasowana inwazja prowadzi zwykle do zajęcia komory serca i śmierci zwierzęcia. Typowe symptomy robaków płucnych to przewlekły kaszel, duszności, kłopoty z oddychaniem oraz utrata kondycji. 
Inną przyczyną kaszlu mogą być glisty psie Toxocara canis, należące co prawda do pasożytów przewodu pokarmowego, ale w swoim cyklu rozwojowym przechodzące przez płuca. Wędrując w kierunku gardła, drażnią ściany oskrzeli i tchawicy i wywołują kaszel. 
Z kolei francuski robak sercowy Angiostrongylus vasorum jest u psa przyczyną angiostrongylozy, czyli choroby atakującej prawą komorę serca i tętnice płucne. Angiostrongyloza może rozwijać się w sposób utajony lub mieć ostry przebieg, który kończy się śmiercią zwierzęcia.

Inne chorobowe przyczyny kaszlu u psa

Kaszel u psa może być także objawem innych groźnych chorób. Należą do nich zapalenie płuc, nosówka, gruźlica, dysfagia (problemy z przełykaniem) czy nowotwory płuc. Samodzielne określenie przypadłości, która wywołuje kaszel u psa, jest niemożliwe. Jeśli kaszel u psa utrzymuje się przez kilka dni lub gdy w plwocinie widać krew, koniecznie zabierz zwierzaka do lekarza weterynarii. To samo dotyczy dodatkowych objawów, jak gorączka, zmniejszony apetyt lub ospałość.

---

Domowe sposoby na kaszel u psa

Jeśli kaszel u psa nie ma podłoża w poważnych chorobach, lecz wywołany jest wirusami lub bakteriami, możesz zastosować wypróbowane sposoby domowe, aby ulżyć pupilowi. 

---

W drodze do diagnozy

Aby postawić właściwą diagnozę, weterynarz musi często przeprowadzić dodatkowe badania, ale najpierw zebrać cenne informacje.

---

Podsumowanie

Przyczyny psiego kaszlu są często błahe i mijają samoistnie, ale czasem to niestety poważne choroby sprawiają, że pies kaszle. Jeśli pokasływanie, charczenie czy też silne napady kaszlu utrzymują się przez kilka dni, koniecznie udaj się do weterynarza. Właściwa diagnoza pozwoli Ci zdecydować, czy wystarczy odczekać, aż objawy same miną, czy powinieneś jednak wdrożyć leczenie.

---

Kaszel u psa: pytania i odpowiedzi

Czy kaszel u psa zawsze jest powodem do niepokoju? 

Nie zawsze. Kaszel może być reakcją na suche powietrze lub szybkie jedzenie, ale jeśli jest intensywny, przewlekły lub towarzyszą mu inne objawy, warto skonsultować się z weterynarzem.

Czy mój pies może mieć przeziębienie? 

Tak, psy mogą cierpieć na przeziębienia podobnie jak ludzie, a objawy mogą obejmować kaszel, katar, osłabienie i lekką gorączkę.

Co to jest kaszel kenelowy i jak się go leczy? 

Kaszel kenelowy to zakaźne zapalenie dróg oddechowych występujące głównie w większych skupiskach psów. W większości przypadków mija samoistnie, ale słabsze zwierzęta mogą wymagać leczenia.

Czy kaszel może być objawem choroby serca u psa? 

Tak, kaszel może wskazywać na zaawansowaną chorobę serca, szczególnie jeśli towarzyszą mu duszności, szybkie męczenie się i obrzęk płuc.

Jak mogę pomóc psu z suchym kaszlem? 

Zachęcaj do odpoczynku, zapewnij nawilżone powietrze i unikaj ekspozycji na dym tytoniowy oraz silne zapachy. Specjalne miski mogą pomóc, jeśli kaszel wywołany jest przez szybkie jedzenie.

Czym jest zapadanie tchawicy i jakie są opcje leczenia?

Zapadanie tchawicy to przewlekła choroba dotykająca głównie małe rasy psów, prowadząca do zwężenia tchawicy. Leczenie może obejmować leki, a w niektórych przypadkach wszczepienie stentów.

Jak mogę odróżnić kaszel alergiczny od innych rodzajów kaszlu? 

Kaszel alergiczny często pojawia się nagle i może być połączony z innymi objawami alergii, takimi jak kichanie, łzawienie oczu i swędzenie skóry. Obserwacja w jakich okolicznościach kaszel się nasila, może pomóc w diagnozie.

Czy istnieją domowe sposoby na łagodzenie kaszlu u psa? 

Tak, do domowych sposobów należy podawanie miodu (o ile nie ma przeciwwskazań), zapewnienie spokoju i ciepła, a także użycie dyfuzora z olejkami eterycznymi (z zachowaniem ostrożności).

Kiedy koniecznie należy zabrać kaszlącego psa do weterynarza? 

Jeśli kaszel utrzymuje się przez więcej niż kilka dni, towarzyszą mu inne niepokojące objawy lub jeśli zauważysz, że pies ma trudności z oddychaniem, niezwłocznie zasięgnij porady weterynaryjnej.