Choroby wątroby u psa: gdy biochemiczna fabryka szwankuje

---

Wielofunkcyjna biochemiczna fabryka

Psia wątroba – nie inaczej niż ludzka - jest kluczowym organem decydującym o prawidłowym funkcjonowaniu całego ciała. W organiźmie czworonogów nie ma ani jednej komórki, która by od niej nie zależała. Wątroba u psa działa na zasadzie fabryki, filtra i magazynu w jednym. Jeśli szwankuje, ma to negatywny wpływ na funkcjonowanie innych organów, pogarsza jakość życia i skraca jego długość.

Zadania wątroby u psa

Wątroba u psa jest wielofunkcyjnym narządem pełniącym rolę samodzielnej fabryki: zakładu produkcyjnego, oczyszczalni i magazynu jednocześnie.

---

Funkcja magazynująca i metaboliczna wątroby u psów

Wątroba przekształca składniki odżywcze, spożywane przez psa, czyli białka, tłuszcze i węglowodany. Zapasy glukozy magazynowane są w postaci glikogenu i w razie zapotrzebowania energetycznego ponownie przekształcane do glukozy. Dzięki temu ten organ pełni rolę zbiornika paliwa dla całego organizmu. Ponadto wątroba jest odpowiedzialna za produkcję, ale i rozpad aminokwasów oraz wytwarza znakomitą większość białek krzepnięcia. Jest wielkim magazynem krwi, którą uwalnia podczas urazów naczyń krwionośnych, aby nie dopuścić do zagrażającego życiu krwotoku. Ten gruczoł gromadzi również witaminy oraz ważne pierwiastki (m.in. żelazo i miedź), uwalniane w razie potrzeb do organizmu. Wątroba produkuje także cholesterol, odpowiada zatem za utrzymanie równowagi gospodarki hormonalnej.

Funkcja detoksykacyjna psiej wątroby

Inaczej niż ludzie, psy nie oddają się używkom, ich wątroba nie musi się zatem zmagać ani z alkoholem, ani z nikotyną czy narkotykami. Niemniej jednak jej zdolność odtruwania ważna jest również dla naszych czworonogów, bo substancji szkodliwych w otoczeniu nie brakuje. Należą do nich składniki leków, konserwanty z pożywienia, pestycydy i herbicydy stosowane do uprawy roślin czy substancje toksyczne, zawarte w tanich zabawkach. Imponująca funkcja detoksykacji wątroby u psa jest możliwa dzięki doskonałemu ukrwieniu tego narządu. Wraz z krwią przez wątrobę przechodzą bowiem wszystkie substancje toksyczne, jakie znalazły się w organiźmie zwierzaka. Zostają one najpierw odfiltrowane, a później usunięte z organizmu wraz z nieustannym powolnym procesem regenerowania się narządu.

Funkcja immunologiczna wątroby u psów

Wątroba u psa pełni również częściowo funkcje odpornościowe w organiźmie. Dzięki strukturze siateczkowej komórki wątroby filtrują wirusy, bakterie, grzyby czy pasożyty. Odbywa się to podczas procesu fagocytozy, czyli trawienia i degradacji obcych i potencjalnie niebezpiecznych mikroorganizmów, podlegających efektywnemu zniszczeniu w makrofagach wątrobowych. Poprzez neutralizację drobnoustrojów psia wątroba bierze zatem czynny udział w odpowiedzi immunologicznej na zagrożenie drobnoustrojami.

---

Choroby wątroby u psa

Istnieje wiele różnych chorób wątroby, które mogą dotknąć psy. Niektóre mają podłoże genetyczne, inne spowodowane są czynnikami środowiskowymi lub infekcjami. Najogólniej można je podzielić na ostre, przewlekłe i wrodzone.

Zaburzenia krzepnięcia

Chora wątroba u psa wytwarza niewystarczającą ilość czynników krzepnięcia, w wyniku czego może dojść do zaburzeń krzepnięcia i ciężkich do opanowania krwotoków wraz z niebezpieczeństwem wykrwawienia się na śmierć. Najczęstszą postacią dziedzicznych zaburzeń krzepnięcia u psów jest choroba von Willebranda (vWD). Defekt ten prowadzi do niekontrolowanych krwawień samoistnych (np. w przewodzie pokarmowym, z dziąseł lub z nosa) lub w następstwie urazów, np. po obcięciu pazura, przypadkowym zranieniu czy pooperacyjne.

Żółtaczka u psa – objaw chorej wątroby

Wbrew powszechnemu przekonaniu żółtaczka nie jest chorobą samą w sobie, lecz jedynie objawem chorej wątroby u psa. Katalizatorem żółtaczki jest zwiększone stężenie bilirubiny we krwi, prowadzące do charakterystycznego zażółcenia błon śluzowych, oczu i skóry zwierzaka. Bilirubina pochodzi z obumierających erytrocytów, degradowanych w wątrobie i śledzionie. Do zaburzenia w wydzielaniu bilirubiny dochodzi w przypadku chorób odkleszczowych np. babeszjozy, zatruć, zapalenia wątroby lub trzustki, kamicy żółciowej czy nowotworow.

Zespół wrotno-oboczny

Zespolenie wrotno-oboczne (ZWO) to najczęściej wrodzona, rzadziej nabyta anomalia naczyniowa w wątrobie psa. W wyniku tego schorzenia krew nie przepływa przez wątrobę, lecz bezpośrednio przez zastawkę do głównej żyły. Na skutek tego połączenia z pominięciem wątroby po ciele roznoszą się niezneutralizowane toksyny, a sama wątroba nie otrzymuje ważnych składników odżywczych. U zwierząt dotkniętych tym defektem – w światku medycyny znanym jako PSS (Portosystemic Shunt) – wątroba jest dużo mniejsza, jej płaty nie są wyraźnie wykształcone, a wewnątrz narządu dochodzi do zwężenia naczyń.

Zapalenie wątroby

Zapalenie wątroby u psa może mieć charakter ostry lub przewlekły, przy czym ten ostatni występuje znacznie częściej. Czynnikiem wywołującym mogą być wirusy (np. psi adenowirus typu pierwszego lub herpeswirus w okresie noworodkowym), bakterie (np. leptospiry), pasożyty (np. pierwotniak Babesia Canis), ale także toksyny oraz choroby o podłożu immunologicznym. Również leki mogą doprowadzić do ostrego lub przewlekłego zapalenia wątroby. Rasy częściej dotknięte tą przypadłością to dalmatyńczyki, labradory, pinczery i west highland white teriery.

Choroby spichrzeniowe

Do tzw. chorob spichrzeniowych u psów należy choroba Wilsona, czyli zaburzenie w metabolizmie miedzi, która odkłada się w narządach wewnętrznych, głównie w wątrobie, oraz w mózgu, zamiast – jak w prawidłowych warunkach – być wydalana wraz z żółcią. Schorzenie to występuje najczęściej u Bedlington terrierów. Inną chorobą spichrzeniową jest amyloidoza, która polega na odkładaniu się amyloidu w hepatocytach, czyli komórkach wątroby, lub w kłębuszkach nerkowych. Choroba ta dotyka najczęściej psy rasy shar-pei.

Marskość wątroby

W ludzkim świecie marskość wątroby kojarzona jest często z alkoholizmem, ale to także psia choroba, choć z ekscesywną konsumpcją używek rzecz jasna nie związana. Do najczęstszych przyczyn marskości wątroby u psa należą zatrucia, choroby zakaźne i zaburzenia metaboliczne. Marska wątroba to końcowy etap przewlekłej choroby, na skutek której tworzy się tkanka bliznowata przebiegająca przez narząd w postaci guzków. W konsekwencji zmian struktury miąższu dochodzi do zaburzenia krążenia i trwałego uszkodzenia organu.

Nowotwory wątroby

Wśród nowotworów wątroby u psów wyróżnia się zarówno pierwotne, jak i przerzutowe raki. Zdarzają się także mięsaki, ale te stanowią mniej niż 1% wszystkich psich guzów. 2,5-krotnie częściej niż guzy pierwotne spotykane są u czworonogów zmiany przerzutowe pochodzące z trzustki, śledziony, gruczołów sutkowych lub kości czy płuc. Pierwotne nowotwory wątroby występują najczęściej u psów starszych powyżej dziesiątego roku życia.

Inne przyczyny chorób wątroby u psa

Oprócz drobnoustrojów, nowotworów czy wrodzonych defektów przyczyną chorej wątroby u psa są nierzadko podawane zwierzęciu lekarstwa.

Również zaburzenia metaboliczne, takie jak cukrzyca lub otyłość, mogą negatywnie wpływać na funkcję wątroby. Silne trucizny, jak na przykład trutka na szczury, także powodują uszkodzenie tego organu i zaburzenia krzepnięcia krwi.

Niewłaściwa dieta

Długoterminowym powodem problemów z wątrobą u czworonogów może być także niewłaściwa dieta. Zwłaszcza żywność zbyt bogata w białko – np. z nadmierną ilością mięsa – po jakimś czasie może uszkodzić wątrobę, bo hepatocyty pracują za ciężko. Każde dostarczone do organizmu białko musi wszak zostać przerobione przez komórki wątrobowe, a jego metabolity wydalone przez nerki. Oprócz zbyt dużej ilości mięsa w psiej diecie powinieneś unikać również potraw słonych, mocno lub ostro przyprawionych, tłustych, smażonych, z dodatkiem cebuli, winogron, ale także czekolady, słodyczy, chipsów, fastfoodu czy – jakże by inaczej – alkoholu.

---

Niewydolność wątroby u psa: objawy

Podobnie złożone jak funkcje psiej wątroby w organiźmie są także symptomy wskazujące na zaburzenia tego narządu. Objawy chorej wątroby u psa są ponadto niespecyficzne i mogą świadczyć także o innych schorzeniach. Wiele symptomów może wystąpić dopiero w krańcowym stadium choroby, kiedy to narząd utracił już 75% wydolności. Wtedy leczenie może być już mało skuteczne, dlatego niezmiernie ważne jest szybkie rozpoznanie.

Wątroba a zaburzenia neuropsychiatryczne

Podczas gdy problemy z trawieniem i krzepliwością krwi oraz zażółcenie błon śluzowych jako typowe objawy chorej wątroby u psa wydają się być zrozumiałe, jeśli pojęliśmy rolę tego narządu w organizmie, to już zaburzenia neurologiczne raczej się tej logice wymykają. Cóż wątroba ma wspólnego ze zmianami świadomości czy problemami z koordynacją ruchową? Otóż symptomy o charakterze neuropsychiatrycznym są efektem działania na układ nerwowy nieusuniętych przez wątrobę toksyn z przewodu pokarmowego. Spadek wydolności wątroby prowadzi do znacznego wzrostu stężenia substancji toksycznych, które przy prawidłowej czynności wątroby utrzymują się w ciele psa na niskim poziomie. Najważniejsza z nich to amoniak, ale też tryptofan, glutamina czy benzodiazepiny.

Szybka interwencja

Jeśli zaobserwujesz u swojego pupila kilka z wymienionych na naszej liście objawów, nie zwlekaj z wizytą u lekarza weterynarii. Choroba wątroby to nie jedyna, ale możliwa przyczyna zaistniałych dolegliwości. Im wcześniejsza diagnoza zaburzeń wątroby u psa, tym większe prawdopodobieństwo jego wyleczenia. Niestety żaden z wymienionych symptomów nie jest na tyle charakterystyczny, aby weterynarz stwierdził chorą wątrobę u psa w podstawowym badaniu klinicznym. Zawsze musi je odróżnić od chorób innych narządów wywołujących identyczne objawy. Ponadto choroby wątroby u psa nie muszą manifestować się klinicznie - wtedy dowody na uszkodzenie organu można uzyskać tylko dzięki rutynowym badaniom wykonywanym na przykład przed zabiegiem chirurgicznym, wymagającym znieczulenia ogólnego. Dobra wiadomość jest jednak taka, że znaczne natężenie dolegliwości wcale nie musi świadczyć o znacznym uszkodzeniu wątroby.

Diagnoza chorej wątroby

Jeśli występujące u psa objawy nasuwają podejrzenie problemów z wątrobą, weterynarz najpierw zbada krew zwierzaka. W ten sposób określi ważne parametry wątroby, takie jak liczba komórek zapalnych we krwi, poziom bilirubiny, ilość mocznika oraz glukozy. Laboratoryjny test czynności wątroby pozwoli również zanalizować poziom amoniaku, kwasów żółciowych i czynników krzepnięcia. Jeżeli lekarz przypuszcza, że przyczyną niepokojących objawów może być nowotwór lub inne zmiany w tkankach, aby to potwierdzić, zaleci przeswietlenie rentgenowskie, badanie USG, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.

 

Dlaczego chora wątroba u psa często jest niezauważalna?

Wątroba jest narządem o olbrzymiej rezerwie czynnościowej, który nie tylko samodzielnie kompensuje pojawiające się problemy, ale ma imponujące zdolności do regeneracji uszkodzonych komórek. W przypadku zaburzeń czynnościowych, organizm najpierw sam wkracza do akcji, nie wykazując żadnych objawów chorobowych. Ta zasada przestaje działać dopiero wtedy, gdy wyzwania dla organizmu są zbyt duże. Innym powodem, dla którego choroba wątroby u psa często nie zostaje odkryta, jest niespecyficzność objawów, nie dająca się przyporządkować do konkretnego zaburzenia. Jeśli pies cierpi na biegunkę, wymioty i brak apetytu, właściciel nierzadko podejrzewa infekcję żołądkowo-jelitową lub inne niegroźne dla zdrowia problemy, zdarzające się wszak znacznie częściej niż niewydolność wątroby. Również posmutnienie i brak apetytu – pierwsze zauważalne oznaki, że organizm psa walczy z chorobą narządów wewnętrznych – są czasem bagatelizowane lub zrzucane na karb stresu, porę roku czy ogólny charakter zwierzaka.

Leczenie chorób wątroby u psa

Rodzaj terapii, jaką zaleci psu weterynarz, zależy od konkretnej diagnozy. Ostre lub przewlekle zapalenie wątroby wymaga innego leczenia niż nowotwór. W leczeniu psiej wątroby odgrywają role antybiotyki, lekarstwa wspomagające kondycję narządu oraz te, łagodzące wymioty, biegunkę i inne objawy. Jeśli do niewydolności wątroby doszło na skutek gwałtownego zatrucia, niezwykle istotne jest zastosowanie odtrutki lub jeśli takowa nie istnieje – złagodzenie przykrych objawów i wsparcie organizmu w walce. To niezwykle ważne, aby w tym przypadku działać szybko i zapobiec wchłanianiu się trucizny do organizmu. Jeśli od podjęcia substancji toksycznych nie minęło dużo czasu, lekarz weterynarii może wywołać wymioty lub przeprowadzić płukanie żołądka. W przypadku nowotworów stosuje się leczenie chirurgiczne. Najczęściej konieczna okazuje się również zmiana diety.

Rokowania przy chorej wątrobie

Podobnie jak w przypadku wszystkich poważnych schorzeń u psa, powodzenie terapii zależy od tego, jaka to konkretnie choroba i kiedy została wykryta. Rokowania są w zasadzie wprost proporcjonalne do zaistniałych uszkodzeń organu. Jeśli w momencie diagnozy niewydolność narządu jest już w stopniu bardzo zaawansowanym, długość życia psa z chorą wątrobą znacznie się skraca. Zdarza się także, że choroba będzie niemożliwa do wyleczenia. Wtedy weterynarz może zaproponować jedynie łagodzenie objawów.

Zdolności regeneracyjne psiej wątroby

Wątroba u psów ma olbrzymie zdolności regeneracyjne i duży potencjał odbudowy uszkodzonego miąższu, szacowane na około 80 procent. Wynika to przede wszystkim z jej szczególnej budowy: poza hepatocytami, dzielącymi się stosunkowo rzadko, w skład wątroby wchodzą także inne, niezwykle istotne w procesie odnowy uszkodzonego organu komórki, odznaczające się nasiloną aktywnością podziału komórkowego. Dlatego w przypadku wielu chorób wątroby u psów prognozy rekonwalescencji są optymistyczne. Szanse na odbudowę traconej tkanki spadają, aczkolwiek w przypadku marskości lub guzów. W przypadku rozległego uszkodzenia narządu nie można już przywrócić jego pełnej funkcji. Samoistna zdolność regenerowania się watroby istnieje tylko na wczesnym etapie niewydolności, a leczenie trwa często wiele miesięcy. Zdarza się i tak, że suplementy wspierające funkcje wątroby trzeba podawać psu do końca życia.

---

Dieta u psa z chorobą wątroby

Aby wzmocnić osłabioną wątrobę i wesprzeć ją w zadaniach metabolicznych, powinieneś koniecznie dostosować dietę psa do jego szczególnych potrzeb. Odpowiednia w leczeniu chorej wątroby jest rygorystyczna niskobiałkowa dieta, bogata w odpowiednie mikroskładniki i nie zawierająca konserwantów. Im mniej białka ląduje w psiej misce, tym mniej pracy mają hepatocyty. Białka, zawarte w diecie wątrobowej powinny być lekkostrawne. Niezmiernie ważna u psa z chorobą wątroby jest również utrzymanie idealnej wagi. Jeśli Twój pupil ma nadwagę, weterynarz z pewnością zaleci mu schudniecie. Ważne Pamiętają, aby nie przedobrzyć! Pies z dolegliwością wątroby nie powinien tracić na wadze zbyt szybko, bo powoduje to duże obciążenie osłabionego już narządu i przynosi efekt przeciwny do zamierzonego.

Chora wątroba - dlaczego żywienie psa jest takie ważne?

Jako kluczowy organ odpowiedzialny za metabolizm u psa wątroba zawiaduje dostawą i magazynowaniem wszystkich ważnych do życia substancji, steruje między innymi gospodarką witaminowo-mineralną oraz przekształcaniem węglowodanów w glukozę i tłuszcze, koniecznym do wytwarzania energii. Chora wątroba jest ograniczona w swoich funkcjach: nie może magazynować wystarczająco dużo cukru i dostarczać go w razie potrzeby, gorzej radzi sobie z rozkładem białek i mniej konsekwentnie przechowuje niezbędne witaminy i minerały. Dlatego serwowane psu posiłki muszą jak najlepiej wspomagać regeneracje narządu. ograniczać zaburzenia wynikające z osłabienia jego czynności i zapewnić odpowiednie substancje odżywcze oraz kalorie, niezbędne do odbudowy tkanki wątroby.

Jaka dieta dla psa z niewydolnością wątroby?

Karma dla psa z chorą wątrobą

Dla odciążenia chorego organu Twój pies powinien otrzymać specjalną dietę wątrobową. Wybierz wysokiej jakości pełnoporcjową karmę, której receptura dostosowana jest specjalnie do tego celu. Josera Help Liver to specjalistyczna sucha karma dla psów z przewlekłą niewydolnością wątroby. Ta specjalnie dobrana dieta weterynaryjna ma obniżoną zawartość białka i miedzi i wspomaga chory organ dzięki dodatkowym składnikom: L-karnityna i witamina C to przeciwutleniacze, chroniące przed wolnymi rodnikami, a ostropest plamisty chroni wątrobę przed wpływami oksydacyjnymi i toksycznymi.

Czy chorobom wątroby można zapobiegać?

Wrodzonym defektom żadna profilaktyka nie podoła, ale większość problemów z wątrobą u psa jest nabytych. Tych czynników ryzyka powinieneś unikać, aby zapobiec potencjalnym dolegliwościom wątroby u Twojego psa: • nadwaga i otyłość, • niewłaściwa dieta, • długoterminowe podawanie leków, • zatrucie (np. trutką na szczury, środkami ochrony roślin, płynami samochodowymi, lekami dla ludzi), • substancje toksyczne (np. konserwanty, pestycydy itp.).

---

Podsumowanie

Z chorą wątrobą u psa nie ma żartów, bo zaburzenia jej funkcji mają konsekwencje dla całego organizmu. Ale ponieważ niedoczynność wątroby przebiega w początkowym stadium zwykle bez zauważalnych objawów, bardzo ważne są regularne badania kontrolne. Im wcześniej szwankujący narząd zostanie wykryty, tym większe szanse na wyzdrowienie. Możliwości leczenia zależą od rodzaju rodzaju schorzenia i mogą obejmować leki, suplementację lub operację. Jedno jest pewne: jeśli wątroba jest chora, Twój pies musi być odpowiednio żywiony, aby ją odciążyć i wspomóc w regeneracji