Choroba Cushinga u psów

---

Gdy kortyzol wymyka się spod kontroli

U psa dotkniętego chorobą Cushinga dochodzi do nadmiernej produkcji kortyzolu – hormonu produkowanego w warstwie pasmowatej kory nadnerczy.

Choroba Cushinga u psa: przyczyny

Podczas gdy oznaki zespołu Cushinga – zwłaszcza w zaawansowanym stadium – są nie do przeoczenia, to przyczyny tej choroby nie są już tak oczywiste. Duży wpływ na powstanie zaburzeń ma nadmiar toksyn w organizmie. W 80 - 85 % przypadków nadmierna produkcja kortyzolu nie jest spowodowana dysfunkcją samych nadnerczy, lecz przysadki mózgowej – niepozornego gruczołu wielkości ziarna grochu, leżącego u podstawy mózgu i regulującego większość funkcji życiowych organizmu. Wydzielając drenokortykotropinę, zwaną też hormonem ACTH, przysadka steruje między innymi właśnie pracą nadnerczy. Powodem deregulacji tych procesów jest najczęściej tumor przysadki, przybierający zwykle formę łagodną, tylko rzadziej złośliwą. Produkując za dużo ACTH chora przysadka dosłownie zmusza nadnercza – które są tylko biernym wykonawcą jej rozkazów – do „szastania” zasobami kortyzolu. W tym przypadku medycyna mówi o Morbus Cushing lub hiperadrenokortycyźmie przysadkowo-zależnym.

---

Zespół Cushinga: objawy u psa

Weterynarz zapytany o typowe objawy choroby cushinga u psa zwykle łapie się za głowę, recytując w duchu całą litanię możliwych symptomów, którymi nadczynność kory nadnerczy u psa może, ale nie musi się objawiać. Hormony nadnerczy mają wpływ praktycznie na wszystkie układy i narządy w organiźmie psa, dlatego spektrum nieswoistych objawów zespołu cushinga jest ogromne i bardzo zróżnicowane. Ponieważ wiele z nich jest trudnych do zauważenia, niełatwo wykryć chorobę w jej wczesnym stadium. Zespół Cushinga u psa może rozwijać się miesiącami, a nawet latami, okresowo przybierając lub tracąc na sile. Nadprodukcja kortyzolu przynosi zwierzęciu duży dyskomfort, bo zakłóca funkcjonowanie całego układu. Niepokojące symptomy, które powinny skłonić Cię do wizyty u weterynarza to:

Ryzyko pomyłki: czy to na pewno hiperadrenokortycyzm?

Oznaki choroby Cushinga nie są jednoznaczne, mogą występować wybiórczo i z rozmaitym nasileniem. Ponieważ w zależności od psa choroba daje o sobie znać w odmienny sposób, konieczny jest szereg badań, których przeprowadzenie przyniesie pewność. Diagnostyka jest pracochłonna i służy również wykluczeniu innych jednostek chorobowych, dających podobne objawy, np. niedoczynność tarczycy, demodekozę (nużycę), dermatofitozę (zakażenie grzybicze), zaburzenia wydzielania hormonów płciowych, ropomacicze, przewlekłą niewydolność nerek, choroby wątroby, cukrzycę, moczówkę prostą, nadczynność tarczycy i inne.

Jak rozpoznać chorobę Cushinga u psa?

Przeprowadzając dogłębną diagnostykę, lekarz weterynarii zacznie od badań morfologicznych i biochemicznych krwi psa oraz analizy moczu. Ponieważ stężenie kortyzolu u zwierząt (ale i człowieka) jest największe rano, a najniższe w okolicy północy, badania wykonuje się na czczo w godzinach przedpołudniowych.

Badanie moczu ma na celu stwierdzenie stosunku kortyzolu do kreatyniny, może jednak także zdiagnozować białko, a poszczególne parametry mogą zdradzić zakażenie dróg moczowych. Rzadziej wykorzystuje się technologie obrazowania, jak ultrasonografia, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Jeśli wyniki analizy krwi i moczu sugerują nadmierne wydzielanie kortyzolu, weterynarz wykona specjalistyczne testy.

Testy w diagnozie zespołu Cushinga

Aby wykluczyć inne schorzenia i dokonać jednoznacznej diagnozy choroby Cushinga u psa konieczne są tzw. testy dynamiczne, stosowane rutynowo jako złoty standard diagnostyczny:
• test hamowania niskimi dawkami deksametazonu
• test stymulacji ACTH

Test hamowania niskimi dawkami deksametazonu

Pierwszy z nich polega na wstrzyknięciu do organizmu zwierzęcia dawki syntetycznego hormonu steroidowego (deksametazonu). Zdrowy organizm powinien zareagować na to obniżeniem poziomu kortyzolu po iniekcji, natomiast dotknięty zespołem Cushinga takiej reakcji nie wykaże, bo oś przysadkowo-nadnerczowa jest nieprawidłowo oporna na stymulację sterydami egzogennymi. Badanie trwa kilka godzin, bo krew pobiera się najpierw przed podaniem glikokodrykosteroidu, a po nim jeszcze dwukrotnie w równych odstępach czasu – średnio po 4 i 8 godzinach.

Test stymulacji ACTH

Natomiast test stymulacji ACTH pozwala zaobserwować, jak ciało psa reaguje na stymulację nadnerczy i ma na celu określenie wyjściowego poziomu kortyzolu w organiźmie. Polega na pobraniu próbki krwi i podaniu (dożylnie lub domięśniowo) 0,25 mg hormonu ACTH (czyli drenokortykotropiny). Po godzinie od wstrzyknięcia krew zostaje pobrana ponownie. Jeśli powyższe testy potwierdzą chorobę Cushinga u psa, lekarz weterynarii musi podjąć decyzję o odpowiedniej terapii.

Pseudo-Cushing u psów

W literaturze fachowej coraz częściej pojawiają się doniesienia o atypowym zespole Cushinga (ang. occult hyperadrenocorticism, occult HAC lub atypical HAC). Zjawisko określane jako pseudo-Cushing występuje wtedy, kiedy pies ma objawy kliniczne, a wyniki badań laboratoryjnych wskazują na typową nadczynność kory nadnerczy, jednak wyniki testu stymulacji ACTH i test hamowania małą dawką deksametazonu są niejednoznaczne. Zespołem pseudo-cushinga dotknięte są najczęściej rasy północne, chow chow i szpice miniaturowe, a jego podłożem jest zwykle guz nadnerczy. Przyczyna atypowego zespołu Cushinga nie została jak dotąd jednoznacznie wyjaśniona.

---

Choroba Cushinga u psa: na czym polega leczenie?

Psy, które cierpią na chorobę Cushinga na skutek długotrwałego przyjmowania kortyzonu, stopniowo odzwyczaja się od sterydów.

Terapia operacyjna

Jeśli przyczyną zespołu Cushinga jest guz nadnercza, można go – a właściwie cały narząd - usunąć chirurgicznie. Po udanym zabiegu produkcja kortyzolu wraca do normy, a zespół Cushinga jest całkowicie wyleczony. Terapia lekowa nie jest w tym przypadku konieczna. Chirurgia i radioterapia to skomplikowane procedury dostępne w Polsce tylko w kilku specjalistycznych ośrodkach. Jeśli tumor znajduje się w przysadce mózgowej, zwykle nie zaleca się operacji, bo operacja mózgu jest niezwykle skomplikowana i ryzykowna. Ponieważ zespół Cushinga dotyka najczęściej starsze psy, ich szansa na pełne wyzdrowienie po operacji jest dość niewielka.

Terapia farmakologiczna

Jeszcze do niedawna psom dotkniętym syndromem Cushinga podawano Mitotan, dziś zaleca się zwykle leki zawierające substancję czynną o nazwie trilostan. Tabletki regulują wydzielanie kortyzolu i muszą być podawane codziennie do końca życia psa. Nie zlikwidują przyczyny choroby, ale poprawią jakość życia i mogą umożliwić normalne funkcjonowanie psa. Pierwsze skutki terapii farmakologicznej następują zwykle po 10-14 dniach: pies ma mniejsze pragnienie, a jego apetyt wraca do normy. Po dłuższym okresie leczenia mięśnie powoli się odbudowują i ustępuje problem łysienia.

Skutki uboczne trilostanu

Większość psów dobrze znosi terapię farmakologiczną trilostanem, ale niektóre cierpią z powodu skutków ubocznych: biegunki, wymiotów, braku łaknienia lub apatii. W takim przypadku konieczna jest ponowna wizyta u lekarza weterynarii, aby skorygować dawkę leku lub zmodyfikować sposób leczenia. Długotrwała medykamentacja może także doprowadzić do uszkodzenia nerek i wątroby, a nieprawidłowa dawka tabletek do niedoczynności kory nadnerczy, czyli choroby Addisona. Lek nie może być podawany czworonogom z niedoczynnością wątroby lub nerek.

Monitorowanie Cushinga

Psy leczone farmakologicznie muszą nie tylko dożywotnio przyjmować leki, konieczna jest również systematyczna kontrola hormonalna i uważne monitorowanie stanu zdrowa pupila. Po pierwszej wizycie kontrolnej, badania morfologiczne krwi oraz testy dynamiczne powinny być wykonywane co 28 dni, a następnie co 3 miesiące. W celu dokładnej kontroli stanu zdrowia psa zaleca się sumienne prowadzenie dzienniczka, w którym znajdą się zapisy o wadze czworonoga, częstotliwości oddawania moczu, ilości wypijanej wody, terminy planowanych wizyt u weterynarza.

Odpowiednio dobrana karma pomoże Ci zadbać o zdrowie Twojego pupila:

Jakie psy dotyka Cushing?

Choroba Cushinga u psa nie jest wybredna i może zaatakować każdego psa, zarówno z rodowodem, jak i mieszańca. Pewne rasy znajdują się jednak w grupie ryzyka.


Częściej chorują małe psy, a wśród nich suczki, stanowiąc 55–60% wszystkich chorujących osobników.

Rokowania przy chorobie Cushinga

Zespół Cushinga u psa to nie wyrok, a rokowania uzależnione są od stanu zaawansowania i tempa rozwoju choroby oraz od wieku i ogólnego stanu zdrowia zwierzęcia. Psy wygłodzone, zaniedbane czy zestresowane mają mniejsze szanse niż te zadbane i dobrze odżywione. Nie bez znaczenia jest też dyscyplina i zaangażowanie właściciela, bo oprócz badań i podawania leków o stałej porze, powinien prowadzić dzienniczek. Leczenie chorego psa może przedłużyć mu życie o 2,5 do 4 lat. Średni czas przeżycia czworonoga od momentu wykrycia zespołu Cushinga wynosi 30 miesięcy, u młodych psów 4 lata. Jeśli wykryto raka z przerzutami, zwierzak żyje zwykle maksymalnie rok. Aczkolwiek zespół Cushinga u psa nie zawsze jest przyczyną jego zgonu. Często zwierzę odchodzi z powodu chorób geriatrycznych, towarzyszących procesowi starzenia się organizmu.

Nieleczona choroba Cushinga

Zespół Cushinga u psa bardzo negatywnie wpływa na życie czworonoga: zmienia się nie tylko jego wygląd, ale i zachowanie, kondycja oraz nastrój. Pies ma zwykle problemy z poruszaniem i ogólnie złe samopoczucie, staje się coraz bardziej ospały i słaby. Ma zwiększoną podatność na infekcje (zwłaszcza infekcje dróg moczowych), a skóra goi się powoli po każdym urazie. Z czasem nieleczony zespół Cushinga prowadzi często do śmierci psa w wyniku rozwinięcia się chorób wtórnych, takich jak cukrzyca, zapalenie trzustki, zakażenie nerek i układu moczowego, nadciśnienie, zastoinowa niewydolność krążenia czy choroba zatorowo-zakrzepowa płuc (czyli powstawanie skrzepów krwi w płucach).

Zespół Cushinga u psa a dieta

Jedną z przyczyn choroby Cushinga u psa jest nagromadzenie toksyn w organizmie, dlatego w profilaktyce bardzo ważne jest stosowanie pełnowartościowej i różnorodnej diety i unikanie tanich karm o zawoalowanym składzie komponentów. Jadłospis czworonożnego pacjenta powinien mieć wysoką zawartość białka z niską lub umiarkowaną zawartością tłuszczu – ze względu na utratę mięśni i otyłość jako skutki uboczne choroby – oraz składać się z łatwo przyswajalnych węglowodanów i nie obciążać wątroby. Również ze względu na podwyższony poziom trójglicerydów i cholesterolu, podyktowany nadprodukcją kortyzolu, wybierz dla Twojego psa lekkostrawną żywność o niższej zawartości tłuszczu, czyli obniżonej zawartości energii i wysokiej jakości składnikach. Do posiłków chorego pupila warto dodawać probiotyki, które zadbają o mikroflorę bakteryjną i w ten sposób wzmocnią układ odpornościowy. Dieta psów z Cushingiem powinna obfitować w zdrowe kwasy tłuszczowe omega 3 i 6. U zwierząt z problemami endokrynologicznymi ważne jest podawanie posiłków o stałych porach.

---

Podsumowanie

Nadczynność kory nadnerczy u psa to poważne schorzenie endokrynologiczne, które ma tym lepsze rokowania, im szybciej zostanie zdiagnozowane. Pies dotknięty zespołem Cushinga ma nie tylko dotkliwe zmiany w wyglądzie, ale cierpi na spadek kondycji i ogólnie złe samopoczucie, bo kortyzol wpływa na cały szereg procesów w organizmie. Nie ignoruj niepokojących symptomów i udaj się po fachową poradę. Odpowiednia terapia przedłuży długość życia Twojego ulubieńca i znacznie poprawi jakość dnia powszedniego.

---

Choroba Cushinga u psów: pytania i odpowiedzi

1. Czym jest choroba Cushinga u psów?

Choroba Cushinga, znana również jako nadczynność kory nadnerczy, jest schorzeniem endokrynologicznym charakteryzującym się nadmierną produkcją kortyzolu. Może prowadzić do zmian w zachowaniu, masie ciała i ogólnym stanie zdrowia psa.

2. Jakie są najczęstsze objawy choroby Cushinga u psów?

Objawy mogą obejmować wzmożone pragnienie, częstsze oddawanie moczu, zwiększony apetyt, zmiany w wyglądzie (np. utrata sierści, otłuszczenie), osłabienie oraz apatię.

3. Jak rozpoznaje się chorobę Cushinga u psów?

Diagnoza opiera się na badaniach morfologicznych i biochemicznych krwi oraz analizie moczu. Kluczowe mogą być również specjalistyczne testy, takie jak test hamowania niskimi dawkami deksametazonu i test stymulacji ACTH.

4. Jakie są przyczyny choroby Cushinga u psów?

Choroba może być spowodowana nadmiarem toksyn w organizmie, dysfunkcją przysadki mózgowej lub nadnerczy, a także długotrwałym podawaniem sterydów w ramach leczenia innych schorzeń.

5. Jak leczy się chorobę Cushinga u psów?

Leczenie może obejmować terapię farmakologiczną, naświetlanie, a w niektórych przypadkach chirurgiczne usunięcie nadnerczy lub przysadki. Ważne jest również odpowiednie wsparcie dietetyczne i regularne monitorowanie stanu zdrowia.

6. Czy choroba Cushinga u psów jest uleczalna?

Chociaż choroba Cushinga jest przewlekła i wymaga stałego leczenia, odpowiednio dobrane terapie mogą znacząco poprawić jakość życia psa i w niektórych przypadkach mogą prowadzić do remisji.

7. Czy istnieją metody alternatywne leczenia choroby Cushinga u psów?

W niektórych przypadkach stosuje się terapie komplementarne, takie jak homeopatia czy ziołolecznictwo, aby wspomóc przemianę materii i układ odpornościowy. Ważne jest, aby każdy plan leczenia był skonsultowany z weterynarzem.