Borelioza u psa: choroba-widmo czy poważne zagrożenie?

Choroba z Lyme: kto zaczął?

Borelioza u psów to wieloustrojowa choroba zakaźna, wywoływana przez bakterie Borrelia, czyli patogeny, odpowiadające za tę samą chorobę także u ludzi, kotów czy koni. Nazywana jest również „chorobą z Lyme”, bo po raz pierwszy odkryto ją w roku 1976 u wędrowców w amerykańskiej miejscowości Lyme w stanie Connecticut. Borelioza występuje wszędzie tam, gdzie żyją kleszcze, a zatem praktycznie na całym świecie. Jednak nie samo ukąszenie krwiopijcy powoduje zakażenie: do psiego krwioobiegu muszą się najpierw dostać krętki, czyli bakterie Borrelia z gatunku burgdorferi, afzelli lub garinii, które występują średnio u co trzeciego kleszcza. 

Jak dochodzi do zakażenia boreliozą u psów?

Zakażenie boreliozą u psa możliwe jest w wyniku ukłucia przez zakażonego kleszcza, który jest nosicielem bakterii Borrelia z rodziny Spirochetacea. Krętki przebywają w jego jelicie środkowym i zanim zdążą przedostać się poprzez gruczoły ślinowe kleszcza do żywiciela, upływa – inaczej niż w przypadku odkleszczowego zapalenia mózgu – od 16 do 24 godzin. Zatem im szybciej usuniesz kleszcza, tym mniejsze jest ryzyko zakażenia boreliozą. Dlatego po każdym spacerze dokonaj dokładnych oględzin skóry Twojego pupila. W Polsce chorobę z Lyme przenoszą głównie kleszcze pastwiskowe – inaczej pospolite – (Ixodes ricinus), łąkowe (Dermacentor recticitulatus) oraz jeżowe (Ixodes hexagonus). Raz zarażony i wyleczony pies nie uzyskuje odporności na boreliozę, może na nią zapadać nawet kilkakrotnie. Kiedyś pasożyty były aktywne od wiosny do jesieni, ale dziś, ze względu na łagodne zimy, sezon kleszczowy trwa praktycznie cały rok.

Borelioza u psa: jak się nazywa? 

Jeszcze niedawno wystawiona przez weterynarza diagnoza tej potencjalnie niebezpiecznej choroby odkleszczowej, wywoływała konsternację, bo wielu właścicieli nie wiedziało, że psy chorują na boreliozę. Dziś świadomość jest dużo wyższa i znakomita większość opiekunów wie, że borelioza u psa nazywa się tak samo, jak u człowieka. Znana jest także pod nazwą krętkowica kleszczowa lub choroba z Lyme. Borelioza u psa występuje rzadziej niż u człowieka i rzadziej niż np. babeszjoza.
. 

---

Choroby odkleszczowe u psa

Oprócz boreliozy istnieje jeszcze kilka innych chorób odkleszczowych, czyli rozwijających się po ukąszeniu przez kleszcza.

Pies + kleszcz = borelioza?

Ukąszenie kleszcza nie oznacza automatycznie zarażenia psa boreliozą.

---

Objawy boreliozy u psa

Pierwsze objawy boreliozy u psa są niespecyficzne i trudne do rozpoznania, co opóźnia podjęcie właściwego leczenia. Symptomy mogą pojawić się dopiero po kilku miesiącach, a nawet po latach od ugryzienia kleszcza. Choroba z Lyme przebiega u psa najczęściej w trzech fazach, z których każda obejmuje inne objawy, nie zawsze łatwo zauważalne. 

Powikłania chorobowe 

W miarę postepowania choroby borelioza wywołuje zmiany narządowe – oprócz stawów może atakować serce, nerki czy układ nerwowy. Jeśli dojdzie do kłębuszkowego zapalenia nerek, pies traci na wadze, cierpi na wymioty i obrzęki łap. Innym powikłaniem jest zapalenie opon mózgowych i wątroby, niedowład kończyn, porażenie nerwu twarzowego oraz padaczka. Dzieje się tak dlatego, że stawy, serce, mózg i opony rdzeniowo-mózgowe zawierają włókna kolagenowe, najczęściej atakowane przez krętki borrelii. Oprócz powyższych objawów mogą występować okresowe, powracające kulawizny, problemy z poruszaniem się i obrzęki stawów. 

Jak rozpoznać chorobę z Lyme u psa?

Test na boreliozę u psa

Badanie hematologiczne i biochemiczne nie wykazuje charakterystycznych dla tej choroby zmian. W płynie mózgowo-rdzeniowym, stawowym oraz w moczu można niekiedy stwierdzić obecność komórek zapalnych, wśród których zwykle przeważają neutrofile. Częste jest także podwyższone stężenie białka. W celu wykrycia boreliozy wykonuje się najczęściej badanie krwi. Test płytkowy ma na celu wykryć obecność przeciwciał, a bardziej czasochłonne i dokładniejsze badanie laboratoryjne pozwala określić, na jakim etapie choroby jest zwierzę. Najczęściej stosowane są testy ELISA, odczyn immunofluorescencji pośredniej oraz łańcuchowa reakcja polimerazy.

Co stwierdza test ELISA?

Test ELISA wykonuje się w celu stwierdzenia obecności przeciwciał IgM oraz IgG we krwi.  
Immunoglobulina M (IgM) wytwarzana jest podczas pierwszego kontaktu psiego organizmu z antygenem, świadczy zatem o niedawnym zakażeniu i znika po 3 - 4 miesiącach. Natomiast obecność Immunoglobuliny G (IgG) wskazuje na dawniejszą infekcję, bo przeciwciała pojawiają się po miesiącu i pozostają we krwi dłużej.

Wady testu ELISA

Badania serologiczne wykazują niestety często wyniki fałszywie pozytywne, a tylko rzadko fałszywie negatywne.

Test Western Blot

Ponieważ skuteczność testu ELISA jest ograniczona, jego rezultaty powinny być weryfikowane badaniem Western Blot w przypadku, gdy test ELISA potwierdzi zakażenie, jest niejednoznaczny lub mimo występujących u psa objawów sugerujących boreliozę negatywny. Podobnie jak w przypadku testu ELISA badania Western Blot używa się do wykrycia obecności przeciwciał IgG i IgM, jego skuteczność jest jednak dużo wyższa. Niestety czas oczekiwania na wyniki jest znacznie dłuższy i wynosi nawet sześć tygodni.

Łańcuchowa reakcja polimerazy (PCR)

Inną metodą w rozpoznawaniu boreliozy u psa jest łańcuchowa reakcja polimerazy (PCR), której zasadą – podobnie jak w przypadku COVID 19 – jest namnożenie fragmentów bakteryjnego DNA, wyizolowanego z tkanek zakażonego zwierzęcia do ilości kilku milionów kopii. Testy PCR dają jednak często wyniki fałszywie ujemne z powodu zanieczyszczenia badanej próbki lub nieodpowiednio dobranego materiału do badania. We krwi – materiale używanym w diagnostyce najczęściej – krętki występują tylko w okresie początkowym. Jeżeli drobnoustroje przeniosły się już do układu nerwowego lub do stawów, badanie krwi metodą PCR może dać wynik ujemny. Konieczne są wtedy badania mazi stawowej lub płynu mózgowo-rdzeniowego. Natomiast wyniki fałszywie dodatnie mogą być następstwem utrzymywania się w tkankach zakażonych zwierząt fragmentów DNA bakterii po przebytej już chorobie: łańcuchowa reakcja polimerazy nie odróżnia bowiem drobnoustrojów żywych od martwych.

Ile kosztuje test na boreliozę dla psa?

Na rynku dostępne są szybkie testy antygenowe do bezpośredniego wykrywania bakterii Borrelia w kleszczu. Działające na zasadzie reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR) testy służą do stwierdzenia obecności krętków Borrelia (B. burgdorferi sensu stricto, B. garinii, B. afzellii) u usuniętych ze skóry psa pasożytów. Cena zestawu waha się od 30 do 65 zł. Ponieważ jednak sama obecność krytycznych zarazków w kleszczu nie pozwala snuć podejrzeń o zarażeniu czworonoga boreliozą, testy te umożliwiają jedynie wstępną ocenę ryzyka.
Koszty testu ELISA na boreliozę wahaja się od 30 do 100 zł, badanie Western Blot kosztuje natomiast znacznie więcej i wynosi przeciętnie – w zależności od laboratorium – od 170 do 300 zł.

---

Leczenie boreliozy u psów

Znakomita większość lekarzy weterynarii będzie zwalczać borrelię – jak każdą bakterię – za pomocą antybiotyków. W terapii boreliozy stosowane są najczęściej doksycyklina i amoksycylina, podawane przez około miesiąc. Jeśli leki pomogą, pierwsze efekty ich działania można zauważyć już po kilku dniach: pies nabiera sił, a gorączka spada. Jeśli stan zdrowia czworonożnego pacjenta jest poważniejszy, weterynarz może zalecić podawanie płynów i środków przeciwzapalnych, łagodzących ból i obrzęk stawów, oraz preparatów wspomagających pracę nerek i wątroby. Antybiotyki podawane w zaawansowanej fazie choroby, zwykle nie pozwolą na całkowite usuniecie krętków z organizmu.

Borelioza u psa: rokowania

Usłyszawszy, że ich pies ma boreliozę, właściciele z niepokojem zadają sobie pytanie, czy jest wyleczalna. Otóż rokowania są bardzo dobre, im szybciej choroba zostanie wykryta. Zwlekając z terapią lub ignorując objawy, zmniejszasz psu szanse na wyjście z tych opałów bez szwanku i ryzykujesz, że leczenie będzie dłuższe, trudniejsze, a przez to i droższe. Warto wiedzieć, że leki na boreliozę dla psa zwykle nie powodują całkowitego zwalczenia krętków w jego organizmie, ale w zasadzie tylko nieleczona borelioza u psa może doprowadzić komplikacji.

Psia borelioza a śmiertelność

Śmiertelność u psów dotkniętych tą chorobą jest niska, a przypadki śmiertelne spowodowane są zwykle wtórnymi uszkodzeniami organizmu czworonoga z powodu nieleczenia, co prowadzi często do nieodwracalnych uszkodzeń niektórych narządów. Najczęściej dochodzi do zapalenia wielostawowego, niewydolności nerek, uszkodzenia serca, posocznicy lub zapalenia opon mózgowych, które to dolegliwości zazwyczaj kończą się śmiercią. 

Ile kosztuje leczenie boreliozy u psa?

Koszty terapii tej choroby zależą od bardzo wielu czynników.

Leczenie boreliozy u psa może wynieść nawet kilka tysięcy złotych, dlatego najlepiej sprawdza się tu stara zasada: lepiej zapobiegać niż leczyć. 

---

Domowe sposoby na wsparcie leczenia u psa

Dobrze funkcjonujący układ odpornościowy jest kluczem do skutecznego wsparcia leczenia boreliozy u psa. Im silniejsze mechanizmy obronne, tym łatwiej psi organizm poradzi sobie z patogenami, musimy mu jednak zapewnić możliwość odpowiednich reakcji na bodźce zewnętrzne.

Borelioza u psa: czy jest zaraźliwa?

Niepokojące objawy u pupila lub już postawiona diagnoza sprawiają, że wielu właścicieli zastanawia się, czy można zarazić się boreliozą od psa albo czy czworonogi mogą zakazić się tą chorobą między sobą. Na szczęście w obu przypadkach zarażenie nie jest możliwe – dochodzi do niego wyłącznie poprzez kontakt żywiciela ze śliną pajęczaka.

Dieta psa chorego na boreliozę

Ponieważ choroby odkleszczowe manifestują się zwykle gwałtownym osłabieniem organizmu i brakiem apetytu, wzmacniającą dietę możesz wprowadzić dopiero wraz z pojawieniem się pierwszych symptomów poprawy stanu zdrowia. Dieta psa chorego na boreliozę powinna być lekkostrawna o podwyższonej zawartości pełnowartościowego białka. Markerem zwiastującym lepszy stan odżywienia jest m.in. wzrastające stężenie albumin w osoczu - główny czynnik zwiększający tempo powrotu do prawidłowych wartości fizjologicznych. W okresie rekonwalescencji w diecie Twojego pupila powinny znaleźć się witaminy z grupy B oraz witamina C i D. Pomóc może również dieta bogata w przeciwutleniacze oraz kwasy tłuszczowe omega 3.

---

Podsumowanie

Borelioza u psa tylko rzadko ma przebieg ostry, pełnoobjawowy. Objawy są zwykle mało specyficzne, trudne do wykrycia w początkowym stadium. Czworonożni pacjenci trafiają wtedy do gabinetów weterynaryjnych z niewydolnością nerek, dolegliwościami układu nerwowego lub uszkodzeniami innych organów w konsekwencji „przenoszonej” boreliozy. O intensywności objawów decyduje przede wszystkim stan układu odpornościowego psa. W znakomitej większości przypadków nie dochodzi do rozwoju choroby i coraz więcej weterynarzy odradza opiekunom szczepienie psa przeciw boreliozie.

---

Borelioza u psów - pytania i odpowiedzi

1. Czym jest borelioza u psów? 

Borelioza, znana również jako choroba z Lyme, to choroba zakaźna przenoszona przez kleszcze, która może powodować poważne problemy zdrowotne u psów. 

2. Jakie są objawy boreliozy u psów? 

Objawy mogą być niespecyficzne, ale mogą obejmować gorączkę, brak apetytu, apatię, obrzęk stawów i powiększenie węzłów chłonnych. 

3. Czy borelioza u psów jest zaraźliwa? 

Nie, borelioza nie jest przenoszona bezpośrednio od psa do psa ani od psa do człowieka. Zakażenie następuje przez ukąszenia zakażonych kleszczy. 

4. Jak leczyć boreliozę u psów? 

Leczenie zwykle obejmuje antybiotyki, takie jak doksycyklina lub amoksycylina, podawane przez około miesiąc. 

5. Ile kosztuje leczenie boreliozy u psa? 

Koszty leczenia mogą się różnić w zależności od wielu czynników, w tym miejsca zamieszkania, stanu zdrowia psa i stopnia zaawansowania choroby. 

6. Jak zapobiegać boreliozie u psów? 

Regularne kontrole, szybkie usuwanie kleszczy po spacerach, stosowanie naturalnych środków odstraszających oraz unikanie miejsc, gdzie kleszcze są powszechne, może pomóc w zapobieganiu boreliozie.