Żołądek konia i jego układ trawienny to bardzo specyficzny system, który dość często i z różnych powodów szwankuje. Jak zadbać o jego prawidłowe funkcjonowanie i jak rozpoznać problemy naszych kopytnych podopiecznych, dowiesz się w tym poradniku.

Choć od udomowienia koni minęło ponad 3,5 tysiąca lat, jego układ pokarmowy nie uległ zmianie. Zmieniły się tylko jego warunki bytowania. Podczas gdy w środowisku naturalnym, zwierzęta na otwartej przestrzeni miały stały dostęp do pokarmu, dziś – ograniczone w ruchu i dostępie do pastwisk – zmuszamy je, aby przyzwyczaiły się do jedzenia o wyznaczonych porach i spożycia tego, co im zaserwujemy. Konsekwencją tych narzuconych koniom i nienaturalnych dla nich reguł są między innymi dolegliwości układu pokarmowego, takie jak kolki, wrzody, nadwaga czy ochwat, a także problemy behawioralne. Również błędy w żywieniu, niewystarczająca ilość paszy objętościowej lub stres mogą wywołać u konia problemy żołądkowe i zaburzenia wchłaniania.

Notoryczni przeżuwacze

Na wolności konie jedzą praktycznie stale, ale bynajmniej niej z wrodzonej żarłoczności, lecz z powodu stosunkowo skromnej wielkości żołądka (8 - 15 litrów pojemności), który w danej chwili jest w stanie przyjąć tylko niewielkie ilości pokarmu. Ciągła potrzeba pobierania pożywienia podyktowana jest ponadto specyficznymi zasadami działania końskiego układu pokarmowego, który przystosowany jest do strawienia i przyswojenia błonnika zawartego nawet w najbardziej badylastych czy wyschniętych roślinach. Możliwe jest to dzięki licznym mikroorganizmom metabolizującym niestrawne elementy roślin, takie jak celuloza i pektyna do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w jelicie ślepym, czyli początkowym odcinku jelita grubego. Jeśli pasza nie jest zrównoważona, powoduje to niewłaściwą fermentację połączoną z powstawaniem gazów, co prowadzi do kolek. Ponadto bardzo kwaśny odczyn pH w żołądku nie sprzyja dłuższym przerwom między posiłkami, bo nieustannie wytwarzany kwas trawienny z braku miazgi pokarmowej zaczyna uszkadzać błony śluzowe żołądka, czego częstą konsekwencją są wrzody. 

Dobrze wiedzieć Pierwotne rasy koni, takie jak kuc czy konik polski w dalszym ciągu są nastawione na naturalne i niezbyt atrakcyjne źródła pokarmu. Już siano dobrej jakości i nawet niewielkie ilości pasz treściwych mogą prowadzić do otyłości lub ochwatu.

Jak zadbać o koński brzuch?

Od źrebaka po seniora, od konia rekreacyjnego po sportowego – problemy żołądkowe u koni są bardzo powszechne. Badania wskazują, że prawie 40 % zwierząt rekreacyjnych, ponad połowa sportowych i prawie wszystkie konie wyścigowe cierpią na dolegliwości przewodu pokarmowego. Wyzwanie polega na tym, aby problemy tego rodzaju dostrzec na czas, bo często niełatwo ich u konia rozpoznać, a dostrzegalne symptomy nierzadko nie oddają powagi sytuacji. Niektóre zwierzęta przejawiają wyraźne objawy już przy pierwszych zmianach w błonie śluzowej żołądka, inne bardzo długo w milczeniu znoszą bolesne wrzody. Szczególnie podatne na choroby układu pokarmowego są nerwowe, płochliwe i wrażliwe konie: klasyczny stresowiec łatwiej dostaje rozstroju żołądka niż jego zrównoważony i zrelaksowany pobratymiec.

Objawy problemów żołądkowych u konia

Niektóre symptomy świadczące u koni o dolegliwościach układu pokarmowego na pierwszy rzut oka nie mają z nim nic wspólnego, inne są natomiast kojarzone z problemami trawiennymi bezpośrednio.

Do objawów typowych dla żołądkowych „rewolucji” należą: 
  • matowa sierść
  • chudnięcie z powodu niedostatecznego spożytkowania pokarmu
  • narowistość, nieposłuszeństwo
  • brak posłuchu na sterowanie za pomocą łydek i dosiadu
  • częste ziewanie, podnoszenie górnej wargi, zgrzytanie zębami lub żucie bez pobierania pokarmu
  • brak apetytu
  • wybrzydzanie
  • wrażliwa na dotyk okolica żołądka
  • woda kałowa
  • rozwolnienie
  • powtarzające się kolki
  • kwaśny oddech
  • intensywne bicie ogonem
  • zmiany w zachowaniu

Nerwica żołądka u koni

Nie tylko u ludzi stres powoduje choroby. Niska odporność organizmu na stresujące sytuacje dotyka także koni, które reagują dolegliwościami układu pokarmowego, czyli tak zwaną nerwicą żołądka. Przepychanki w stadzie, zmiana stajni, turnieje czy kłótnie z sąsiadem w boksie, ale także samotność, nuda, tęsknota lub presja sukcesu to częste przyczyny problemów przewodu trawiennego. Podwyższony poziom kortyzolu w przypadkach silnego stresu pomaga wprawdzie w mobilizacji koniecznych zasobów energii i w koncentracji, czyli wspiera zwierzę w radzeniu sobie z wyzwaniami. Jednocześnie jednak produkcja tego hormonu stymuluje produkcję kwasu solnego w żołądku i hamuje tworzenie w nim śluzu – a to sprzyja niszczeniu błony śluzowej przez soki trawienne.

Niedostateczna ilość paszy objętościowej

Częstą przyczyną problemów żołądkowych u konia bywa także niewłaściwy jadłospis, głównie niewystarczająca ilość paszy objętościowej. Soki trawienne pełnią kluczową rolę w rozkładaniu żywności na części pierwsze i chronią ciało przed wirusami i bakteriami. Ale ponieważ ich produkcja w końskim organiźmie nie ustaje, zwierzę zdane jest na ciągły dostęp do pokarmu, bo produkowana przy jedzeniu ślina stanowi naturalny bufor dla żrącego kwasu solnego. Przy spożywaniu paszy objętościowej produkcja śliny jest dużo większa (ca. 3-5 litrów na kilogram siana) niż przy konsumpcji paszy treściwej (ca. 1,5 litra na kilogram). 

Jak zadbać o koński brzuch?

W naturze konie spędzają od 12 do 16 godzin na szukaniu i spożywaniu bogatego w błonnik pokarmu, wciąż pobierając niewielkie jego ilości. Przerwy między posiłkami są tylko króciutkie. W chowie stajennym koniecznie trzeba to uwzględnić, bo układ pokarmowy współczesnych koni od czasu udomowienia tych zwierząt wcale się nie zmienił. Tak jak ich przodkowie nasi kopytni podopieczni muszą regularnie przyjmować niewielkie ilości zielonej karmy, takiej jak siano czy trawa. Jeśli nie mają takiej możliwości, soki trawienne naruszają wrażliwą śluzówkę żołądka, co w z biegiem czasu prowadzi do owrzodzenia. Oprócz niedostatecznej ilości paszy objętościowej powodem problemów żołądkowych u konia mogą być również inne błędy w żywieniu. 

Nie trenuj z pustym brzuchem

Trening z pełnym brzuchem to kiepski pomysł – zarówno u ludzi, jak i u koni. Ale sport na czczo też nie jest godny polecenia. Nie tylko dlatego, że głodnemu organizmowi brak potrzebnej do wysiłku fizycznego dawki energii. U naszych kopytnych podopiecznych pusty żołądek oznacza nadmiar soków trawiennych, które podczas treningu również zostają wprawiane w ruch i przemieszczając się tym łatwiej mogą podrażnić wrażliwą śluzówkę żołądka. Najlepiej, jeśli zadbasz o to, aby Twój koń z zasady nie był narażony na dłuższe przerwy w jedzeniu. Jeśli jednak już do tego doszło, podaj mu przed treningiem niewielką ilość siana. W ten sposób zabezpieczysz żołądek przed samowolnym przelewaniem się kwasu, nie przeciążając jednocześnie organu zbyt dużą ilością jedzenia.

Nieodpowiedni pokarm a wrzody żołądka

Nie tylko niedobór w ilościach paszy objętościowej może odbić się koniowi na żołądku. Również nieodpowiednia karma i inne błędy żywieniowe prowadzą nierzadko do owrzodzenia żołądka lub dolegliwości trawiennych.

Do takich uchybień należą zwłaszcza:
  • zbyt duże porcje paszy treściwej naraz: układ pokarmowy konia jest dostosowany do pobierania małych ilości żywności – zbyt obfite dawki mogą prowadzić do przeciążenia żołądka,
  • przekarmienie zbożem: za duże ilości skrobi odbijają się negatywnie na florze jelitowej i powodują niekorzystną fermentację, zmieniającą mikrobiom. Obniżenie wartości pH w jelicie grubym kończy się często kolkami, rozwolnieniem lub wodą kałową,
  • zepsuta żywność: wzmaga fermentację i produkcję gazów,
  • zła kolejność posiłków: konie powinny otrzymywać najpierw siano, a dopiero potem paszę treściwą. Siano wzmaga produkcję śliny i daje pierwsze uczucie sytości, dzięki czemu pokarm wysokoenergetyczny nie jest łapczywie pochłaniany.  
  • nieregularne pory karmienia: rutyna przy korycie obniża poziom stresu,
  • brak spokoju podczas jedzenia: zazdrość o jedzenie i przepychanki w stadzie mogą powodować stres, dlatego każde zwierzę musi mieć wolny dostęp do pokarmu. 



Zdrowy jadlospis

Oprócz odpowiednich dawek wysokiej jakości paszy objętościowej ważny dla wrażliwych końskich żołądków jest również jadłospis zawierający karmę treściwą. Uzupełniające mieszanki także pomagają w utrzymaniu układu pokarmowego w zdrowej równowadze. 

Polecamy w tym zakresie:

Josera Help Gastro Relax

To przemyślana kompozycja ziół, otrębów, wytłoków owocowych i innych pomocnych składników, wspierających układ pokarmowy u konia. Produkt nie tylko przynosi korzyści, ale jest także wyjątkowo smaczny. Wolna od zbóż, melasy i lucerny receptura nadaje się szczególnie dla koni o wrażliwym metabolizmie.

Josera Help Gastro Relax łączy w sobie trzy unikalne korzyści:
  1. śluz z lnu i pektyny dla ochrony błony śluzowej żołądka
  2. flawonoidy hamujące procesy zapalne
  3. tradycyjne zioła na żołądek 


Wsparcie dla żołądka 

Uszkodzona błona śluzowa żołądka może być przyczyną wielu problemów trawiennych. Pektyny i wysokiej jakości len mogą utworzyć stabilną warstwę śluzu w żołądku konia, chroniąc w ten sposób błonę śluzową żołądka przed negatywnymi wpływami.

Moc flawonoidów

Starannie wyselekcjonowana mieszanka produktów roślinnych z jabłek i winogron (Josera EquiFlavin®) zawiera liczne związki bioaktywne, w tym flawonoidy. Te tzw. metabolity wtórne roślin znane są m.in. ze swoich właściwości przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych, dlatego mogą hamować procesy zapalne, zapobiegać stresowi komórkowemu i łagodzić podrażnienia.

Mieszanka tradycyjnych ziół

Tradycyjnie stosowane i i sprawdzone zioła, takie jak rumianek, koper włoski, anyż czy kminek mogą mieć kojący i relaksujący wpływ na żołądek. Natomiast magnez w postaci tlenku magnezu działa jako dodatkowy bufor soków trawiennych, stabilizując pH żołądka i potencjalnie redukując możliwą jego kwasowość. W ten sposób błona żołądka ma optymalną ochronę.

Josera Help MyoGast Struktur

Josera Help MyoGast Struktur to bezzbożowe, bogate w błonnik musli, przeznaczone dla koni z wrażliwym układem trawiennym, zwierząt z nietolerancją paszy i z chorobami metabolicznymi mięśni, zwłaszcza PSSM 1 i 2.

Mocne strony produktu to:
  1. receptura wolna od zbóż, melasy i lucerny bez dodatku minerałów
  2. zawartość aminokwasów: metioniny, fenyloalaniny i treoniny, 
  3. kompleks roślinny Josera EquiFlavin®


Włóknista struktura traw łąkowych i tymotki stymuluje aktywność żucia i produkcję śliny, która w naturalny sposób neutralizuje kwas żołądkowy. Wysoka zawartość niezbędnych aminokwasów - lizyny, metioniny i treoniny - wspomaga budowę i funkcjonowanie mięśni. Formułę uzupełnia również kompleks roślinny Josera EquiFlavin®, zawierający jabłko, winogrona i oregano, które dzięki zawartości flawonoidów mogą przyczynić się do ochrony komórek. Ponadto naturalny śluz z włókien lnianych i jabłkowych może wspierać błonę śluzową żołądka. Owoc dzikiej róży i nagietek wpływają pozytywnie na trawienie oraz gojenie się ran. Ta przemyślana paleta składników sprawia, że Josera Help MyoGast Structure jest idealnym pokarmem na problemy żołądkowe u koni.

Diagnoza i leczenie problemów żołądkowych

Jeśli masz podejrzenie, że Twój koń cierpi na wrzody żołądka lub inne dolegliwości przewodu pokarmowego, zwróć się o radę do lekarza weterynarii lub doświadczonego naturopaty. Eksperci potrafią często już na podstawie opisu zaobserwowanych objawów oraz pierwszego badania wyciągnąć odpowiednie wnioski o stanie układu trawiennego Twojego konia. 
Ostateczną pewność przyniesie gastroskopia. To badanie endoskopowe polegające na wprowadzeniu do wnętrza ciała giętkiej rurki wyposażonej w kamerę, która umożliwia oglądanie niedostępnych dla oka struktur żołądka i jelita. Jednak wziernikowanie żołądka oznacza dla konia olbrzymi stres oraz duże obciążenie dla portfela właściciela. Dlatego wielu weterynarzy zaleca terapię medykacyjną bez wcześniejszej gastroskopii, jeśli istnieje silne podejrzenie choroby wrzodowej żołądka. Jeżeli po takim leczeniu symptomy ustają, podejrzenie zostało potwierdzone. Koniarze bardziej dociekliwi wybiorą dla konia ponadto badanie krwi: morfologia również może dostarczyć informacji o problemach żołądkowych. Stan zapalny, niedobór żelaza czy niski poziom hemoglobiny wskazują na wrzody żołądka wymagające leczenia. 

Uwaga na blokery kwasu solnego

Leczenie farmaceutyczne ma swoje wady: podejrzewa się, że leczenie chorych koni lekarstwami chroniącymi żołądek (są to blokery kwasu solnego i inne środki ochronne błony śluzowej) zaburza równowagę flory jelitowej konia. Dlatego najlepszym lekarstwem na problemy żołądkowe jest profilaktyka, a w przypadku zachorowania najważniejszym środkiem terapeutycznym odpowiednie żywienie. W tym przypadku obowiązują te same zasady, co przy zapobieganiu. Odpowiednio dobrana, podawana jak najczęściej w małych porcjach pasza treściwa, serwowana zawsze po paszy objętościowej oraz unikanie trening z pustym żołądkiem.

Kontrola zębów

Problemy żołądkowe u konia mogą wystąpić również wtedy, kiedy zwierzę ma problemy dentystyczne. W przypadku, gdy pokarm nie jest wystarczająco rozdrobniony, dochodzi do przeciążenia układu trawiennego. Dlatego regularne wizyty kontrolne u dentysty są dla końskiego uzębienia bardzo ważne!

Podsumowanie

Prawidłowe żywienie i spokojne, uregulowane życie to w przypadku koni najlepsze metody zapobiegające problemom żołądkowym. Najważniejsze zasady to odpowiednia ilość paszy objętościowej dobrej jakości, nie za duże porcje karmy naraz, unikanie treningów z pustym żołądkiem oraz jak najmniej stresu. To klucz do zdrowego układu pokarmowego u Twojego konia.